山由话
山由话（越南语：Tiếng Sán Dìu，山由话：Sán Dìu Vả），又称山瑶话，是越南山由族所使用的语言，一般认为其属于粤语钦廉话[1]。山由族日常交流与唱歌时都使用山由话，不过近些年山由族年轻人讲越南语较多，母语保留状况不太乐观[1]。
| 山由话 | |
|---|---|
| Tiếng Sán Dìu 山瑶方言 (Phương ngữ Sơn Dao) | |
| Sán Dìu Vả | |
| 母语国家和地区 |  越南 |
| 区域 | 越南北部及西原 |
| 族群 | 山由人 |
母语使用人数 | 180 000 (2019) |
| 语系 | |
| 语言代码 | |
| ISO 639-1 | zh |
| ISO 639-2 | chi （B） zho （T） |
| ISO 639-3 | yue |
| ISO 639-6 | - |
数字
| 单字 | 山由话 | 对应汉字 |
|---|---|---|
| 1 | ết | 一 |
| 2 | lóang | 两 |
| 3 | sam | 三 |
| 4 | sị | 四 |
| 5 | ngú | 五 |
| 6 | lộc | 六 |
| 7 | sết | 七 |
| 8 | bát | 八 |
| 9 | kíu | 九 |
| 10 | sịp | 十 |
| 20 | nghi sịp | 二十 |
| 30 | sam sịp | 三十 |
| 100 | ết bác | 一百 |
| 1000 越南盾 | xen | 仙 |
艺术创作
民歌
山由话有许多口口相传的民歌。比较出名的是有关婚礼时的歌。以下是男女方见面打招呼时所唱的歌（节录）：[2]
| 山由话歌词 | 越南话译词 | |
|---|---|---|
| 女
唱 |
Pha lán tạnh chấy ít théo khổng | Lễ nghi họ gái bày trước cửa |
| Khống lống bọi sọng ít sông hống | Thiếp hồng nghênh tiếp giữa đường môn | |
| Dịu dón kim mạn sênh ca chíu | Hôm nay ngày đẹp thành hôn lễ | |
| Sênh ca chíu lạy ngỏi lán hống | Chào đón qua viên họ trai sang. | |
| 男
唱 |
Hống vún lói chép cao san cạy | Sao sáng đến gặp mây tương ngộ |
| Hách vún lói chép ốc dém thói | Một lòng một dạ đến kết duyên | |
| Dịu don kim mạn sênh ca chíu | Hôm nay ngày đẹp thành hôn lễ | |
| Leng con sút chép tam lóng thói | Lễ vật dẫn sang kính gia tiên. |
接下来唱“开花酒”歌（节录）：
| 山由话歌词 | 越南话译词 |
|---|---|
| Láp sọng nhóng món cay báo sác | Đã có bạn trai thương yêu mến |
| Hông sui dóng dịu dẹp sang sống | ông tơ bà nguyệt se lứa đôi |
| Dịu dón kim mạn sếnh cô hô chú công. | ngày lành tháng tốt dâng hôn lễ |
| hạnh phúc tràn đầy một niềm vui. |
然后到“敬祖合唱”（节录）：
| 山由话歌词 | 越南话译词 |
|---|---|
| Hoi híu leo | Quan viên hai họ cùng dâng lên |
| Tam váng tạnh chấy lép váng thói | Dâng chén rượu đào kính gia tiên |
| Na cọi mói nhín lói cón chíu | Hai nhà thông gia thành hôn lễ |
| Na cọi tạm lóng ben sút lói. | Hạnh phúc đôi trẻ mãi vững bền |